පොලිතින් තහනම විද්‍යාත්මක ඇසින්..

පොලිතින් තහනම සහ ඒ ආශ්‍රිත නොයෙකුත් මතවාදයන් වර්තමාන සමාජ පසුබිමෙහි නොයෙකුත් ආකාරයෙන් කතාබහට ලක්වෙමින් පවතී. පාරිසරික වශයෙන් බැලූ කළ මෙවන් ප්‍රයත්නයන් අනර්ඝ නමුත් නුදුරු ඉතිහාසය දෙස බැලූ කළ පෙනී යන්නේ ශ්‍රී ලාංකික ප්‍රජාවට මෙය අළුත් තත්වයක් නොවන බවයි. මීට පෙර අවස්ථා දෙකකදී රජය මෙම නීතිය රට තුල ස්ථාපනය කිරීමට උත්සහ කළද ඒවා ව්‍යර්ථ වී ගියේ ඇතැම් ජන කොටස් සතුව මේ සම්බන්ධව තිබූ දැනුම, උනන්දුව මඳකම සහ කාලයත් සමඟ රජය සතු වූ අනවධානයයි.

image source: http://www.hindustantimes.com/world-news/sri-lanka-bans-plastic-after-garbage-crisis/story-PfM1zsZUDPcYdPmTlafHSM.html

කසල කලමනාකරණය පිලිබඳ දැවැන්ත ගැටළු මතුවීම සහ දිවයින පුරා ඩෙංගු වැනි රෝග පැතිරීමත් සමඟ පොලිතින් නිසා වන හානිය වැඩි වශයෙන්ම දැනෙන්නට වූ අතර මෙවැනි නීතියක අවශ්‍යතාවය නැවතත් මතුවන්නට විය. මේ අනුව සැප්තැම්බර් පළමු වනදා සිට මෙම නීතියට අදාල කරුණු බලපැවැත්වෙන බව රජය විසින් ප්‍රකාශයට පත් කරන ලද අතර ඉන්පසු මෙම කාලය ජනවාරි පළමු වන දා තෙක් දීර්ඝ කර සහන කාලයක් ලබාදෙන ලදි. මේ වන විට බොහොමයක් ජනතාව සහ සුපිරි වෙලඳසැල් මීට අනුගත වෙමින් පවතින බවක් දක්නට ලැඛෙන නමුත් තවමත් ඇතැම් පිරිස් මේ සම්බන්ධ නිසි අවධානයක් යොමු නොකර ඇති සේයාවක් දක්නට ලැබේ.

සරලව ගත්කල පොලිඑතිලීන් (Polyethylene - PE) යනු බහුඅවයවීකරණය වූ කාබන් දාමයකි.

ඇතැම් අවස්ථාවල මෙයට H (හයිඩ්‍රජන්) පරමාණු වෙනුවට වෙනත් කාබන් දාම සමග බහුඅවයවීකරණය වීමෙන් ශාඛනය වූ දාම සහිත පොලිඑතිලීන් නිර්මාණය වේ. අඩු ඝනත්ව පොලිඑතිලීන් (Low Density Polyethylene -LDPE ) යනු මෙයයි.


ශාඛනය වූ එනම් අඩු ඝනත්ව පොලිඑතිලීන් (LDPE) නිර්මාණය වීමකට උදාහරණයක් ලෙස මෙම ප්‍රතික්‍රියාව හඳුනාගත හැකිය.
එසේම ශාඛනය නොවූ රේඛීය (Linear) කාබන් දාමයන් වැඩි ඝනත්ව පොලිඑතිලීන් (High Density Polyethylene- HDPE) ලෙස හදුන්වයි.

අප දන්නා පරිදී පොලිතීන් ජෛව හායනයට (Bio-degrade) ලක් නොවන අතර මෙය ලක්වන්නේ ප්‍රකාශ හායනයටයි (Photo-degrade). එනම් කාලයත් සමග මේවා විෂ සහිත අතිශය කුඩා අංශු බවට කැඩීයාම සිදුවේ (Petro -Chemicals). පස සහ ජලයත් සමඟ ඉන්පසු මෙම ඉතා කුඩා අංශු මුසුවන අතර පහසුවෙන් ජීවීදේහ වලට ඇතුළුවීම සිදුවේ. ජලජ පරිසර වලදී මෙය ඉතා සුලභ අතර ප්ලාස්ටික් ඇතුලු මෙවන් කාබනික අංශු ශරීරගත වීම කාබනික ද්‍රව්‍ය ජෛව සමුච්චනයට (Bio Accumulation) ලක්වීමට පවා බලපායි.

image source: https://lankainformation.lk/news/business-news/item/confusion-reigns-over-new-polythene-ban

ශ්‍රී ලංකාවේ රජය මගින් භාවිත කලහැකි පොලිතින් වල අවම ඝනකම ලෙස 20μm ලෙස සීමා පනවා ඇත. ඝනකම ඉහල වීම මගින් නැවත නැවත අදාල පොලිතින් බෑගය භාවිතා කල හැකිවන අතරම ප්‍රකාශ හායනයට ලක්වීමට ඇති හැකියාවද යම්තාක් දුරකට පාලනය වේ. තමා භාවිතා කරන පොලිතින් වල ඝනකම 20μm ඉක්මවූ පමණින් එම පොලිතින් භාවිතය වැඩි වශයෙන් සිදුකිරීම හෝ එය පරිසර හිතකාමී යැයි සිතීම සාවද්‍ය වේ. ඝනකම වැඩි පොලිතින් පරිසරයට මුදාහැරීමෙන් පෙරටත් වඩා පොලිතින් පදාර්ථ ප්‍රමාණයක් පරිසරයට එකතු වන අතර මෙම පියවර පොලිතින් භාවිතය සම්පූර්ණයෙන්ම නැති කිරීමට රජය ගත් මූලික පියවරක් බව තේරුම් ගතයුතුය. මෙයින් පරිසරයට පොලිතින් මුදාහැරීමේ සහ පරිසරය දූෂණය වීමේ යම් අවම වීමක් රජය බලාපොරොත්තු වන අතර ඉන්දියාව වැනි රටවල මෙම අවම ඝනකම් සීමාවේ අගය 40μm - 50μm දක්වා වර්ධනය කර ඇත.

ඒ සමගම ශ්‍රී ලංකාවේ මෙම නීතියට අනුව විවෘත භූමි වල පොලිතින් ප්ලාස්ටික් හෝ ප්ලාස්ටික් අන්තර්ගත ද්‍රව්‍ය දහනය කිරීම තහනම් වේ.

image source: http://dailynews.lk/2017/07/17/local/122195/burning-polythene-plastics-open-places-be-banned

බොහොමයක් පොලිතීන් දහනය කිරීම පහසු කටයුත්තක් නොවන අතර දහනය කරන විට පොලිතින් ද්‍රව බවට පත්වී බොහෝ වේලාවක් පවතී. සම්පූරණයෙන්ම දහනය කිරීමට නම් වැඩි වේලාවක් තාපය සැපයිය යුතු වේ. බොහෝ අවස්ථා වලදී මෙම දහනයේදී කර්කෂ දුගන්ධයක් අත්විදිය හැකි අතර බොහෝසෙයින් විෂවන සංඝටකයන් මේ දුම තුල අන්තර්ගත වේ. ඒ සමග මීට හේතුවන මෙම ප්ලාස්ටික් අන්තර්ගතයන් ලෙස හයිඩ්‍රොකාබන, සයනයිඩ් සංඝටකයන් Polychlorinated biphenyls (PCBs), ක්ලොරිනීකෘත පොලිඑතිලීන් (Chlorinated Polyethylene), Chlorinated polyvinyl chloride (CPVC), Chlorosulfated polyethylene (CSPE), Polyvinyl Chloride (PVC) ආදිය හඳුනාගත හැක.

මෙම ප්ලාස්ටික් වර්ග දහනයෙන් ඩයොක්සීන් (Dioxin ) නිපදවෙන අතර වායුගෝලයට මුදාහැරේ. මෙය දරුණු පිලිකා කාරකයක් (Carcinogenic) වන අතර ඇමරිකාවේ ජාතික ප්‍රමිති හා තාක්ෂණ ආයතනය (National Institute of Standards and Technology) මගින් අංශුමාත්‍ර මූලද්‍රව්‍යයක් වන ආසනික් (As) වලට වඩා අර්ධ මිලියන ගුණයක පිලිකාකාරක හැකියාවක් මෙහි පවතින බව සනාථ කර තිබේ. මෙය ජීවීදේහ තුලට ඇතුළු වී මේදය තුල ද්‍රාවණය වී අතිශය ඉහල ස්ථායීතාවයක් සහිතව රඳා පවතින අතර මෙය ජෛව සමුච්චනයටද ලක්වේ.

image source: https://en.wikipedia.org/wiki/Carcinogen

ඒ සමගම පොලිස්ටයරීන් (Polystyrene) දහනය කිරීමෙන් තවත් විෂවායුවක් වන ස්ටයරීන් (Styrene) වායුව මුදාහැරෙන අතර මෙම වායුව මිනිස් සම හා පෙනහළු මගින් අවශෝෂණය කරගනී. මෙය මධ්‍යම ස්නායු පද්ධතියට දරුණු බලපෑම් එල්ල කරන අතර පෙනහළු ආබාධ, හිසරදය ඇතුළු සිරුර දුර්වල කිරීමට සමත් නොයෙකුත් විභවයන් මේ තුල අන්තර්ගත වේ.

පාලිත තත්වයන් යටතේ දහනය කිරීම මගින් විෂ ද්‍රව්‍ය වායුගෝලයට මුසුවීම යම්තාක් දුරකට අවම කරගත හැකි අතර විවෘත දහනය මගින් විශාල විෂ වායූන් ප්‍රමාණයක් වායුගෝලයත් සමග එකතු වේ. මේ නිසා දහනය සිදු කරන පුද්ගලයාත් ඇතුළුව ඒ අවට වෙසෙන සියල්ලන්ටම මෙම අවධානමට ලක් වීමට සිදුවේ. මේ නිසා සිදුකල හැකි හොදම ක්‍රියාමාර්ගය වන්නේ ඉවත් කිරීමට අවශ්‍ය පොලිතීන් හා ප්ලාස්ටික් එකතුකර ඝන අපද්‍රව්‍ය කලමනාකරණ මධ්‍යස්ථානයක් වෙත භාර දීමය.

image source: https://cornware.co.uk/recycling-2/ නිවෙස්‌ හෝ ආයතන තුළ වෙන් වෙන් කසල බදුන් තබා ගැනීමෙන් අපද්‍රව්‍ය වෙන් කිරීමේ කාර්ය පහසු කරගන්න පුළුවන්

ඒ සමගම උත්සව කටයුතු වලදීද පොලිතීන් භාවිතය තහනම් කිරීමට රජය විසින් ගෙන ඇති තීරණය පැසසිය යුතු අතර විශාල වශයෙන් පොලිතීන් පරිසරයට මුදාහරින අවස්ථා ලෙස මෙම උත්සව අවස්ථා හදුනාගත හැකිය.

ලෝකයේ බොහෝ රටවල් ප්‍රමාණයක් මෙම පොලිතීන් තහනම් කිරීම සඳහා පියවර ගෙන ඇති අතර ඇතැම් රටවල් එය සාර්ථක කර ගෙන ඇති නමුත් ඇතැම් රටවල එය අසාර්ථක වී ඇත. උදාහරණයක් ලෙස රුවන්ඩාව මෙම පොලිතීන් භාවිතය අවම කිරීම ඉතා සාර්ථකව පවත්වාගෙන යන අතර බංග්ලාදේශය 2002 වසරේ පොලිතීන් තහනමක් ප්‍රකාශ කලද වර්තමානය වනවිට එය අභාවයට ගොස් තිබේ. මේ ආකාරයෙන් ඇතැම් රටවල් මෙම නීති ස්ථාපිත කිරීම සාර්ථක කරගන්නේද ඇතැම් රටවල් අසාර්ථක වන්නේද මේ කෙරෙහි ජනතාවගේ ක්‍රියාකලාපය අනුව බව ජනතාව වටහාගත යුතුය.

image source: www.mynewsdesk.com/swedbrand/blog_posts/which-are-the-benefits-of-choosing-jute-bags-59291 සිලි මලු වෙනුවට බංගලාදේශයේ සුලබව ශාවිතා කෙරෙන හණ වලින් සෑදු මලු හෙවත් ගෝනි බෑග්

image source: http://www.aliexpress.com/store/product/Magic-Kitchen-Creative-Bento-box-Korean-Style හැමදාමත් ලන්ච් ෂීට් හාවිතා කරනවා වෙනුවට මෙවැන්නකට යොමු වන්න අපටත් පුළුවන්

ශ්‍රී ලංකාව වැනි රටක් තුල නම් ප්ලාස්ටික් මලූ හෝ වෙනත් ප්ලාස්ටික් භාවිතයන්ට විකල්ප විසදුම් නැතැයි රජයට දොස් පැවරීම අනුමත කල නොහැකි කරුණකි. ඇති කරගත යුත්තේ ආකල්පමය වෙනසක් වන අතරම බිය ඇතිකරගත යුත්තේ නීතිය කෙරෙහි නොව පොලිතින්, ප්ලාස්ටික් භාවිතය සහ අක්‍රමවත් කසල කලමනාකරණය හේතුවෙන් ඇතිවිය හැකි භයානක අතුරු ප්‍රතිඵලයන් කෙරෙහි බව ජනතාව තේරුම් ගත යුතුය.

ඉන්ද්‍රජිත් අත්තනායක,
ඌව වෙල්ලස්ස විශ්වවිද්‍යාලය.